2018-2021

Pierwszy zjazd muzeów polskich miał miejsce 101 lat temu w Poznaniu. Tamto wydarzenie przypomina rozpoczynająca się dziś konferencja z udziałem około 200 muzealników z całej Polski.

Dziś rozmawiają o przeszłości jednostek muzealnych, w tym o dorobku dwudziestolecia międzywojennego, jutro dyskusja skupi się na przyszłości tego typu instytucji.

Wiceminister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Jarosław Sellin przeczytał list od ministra Piotra Glińskiego. Szef resortu miał być obecny na konferencji, ale zatrzymały go obowiązki służbowe w Warszawie. W liście do uczestników obrad minister kultury zwrócił uwagę na to, że muzea "bronią się" frekwencją.

W 2021 roku, mimo pandemii polskie muzea odwiedziło 25,5 mln osób. Przypomnę jednak, że w 2019 roku, w ostatnim roku przedpandemicznym liczba zwiedzających osiągnęła 40 mln osób i, o czym jestem przekonany, frekwencja bardzo szybko wróci do tego poziomu, ale chyba największym naszym osiągnięciem jest wielki front inwestycji w polskim muzealnictwie. Budujemy, przekształcamy, modernizujemy ponad 300 obiektów muzealnych- mówi Jarosław Sellin.

Prezydencki minister Andrzej Dera przeczytał list od Andrzeja Dudy. Prezydent objął konferencję swoim patronatem. W liście do uczestników prezydent wyraził swoje najwyższe uznanie dla pracy muzealników polskich.

Witając gości, dyrektor Muzeum Narodowego w Poznaniu Tomasz Łęcki powiedział, że dziś doświadczamy dobrego czasu dla muzeów. Ale jak dodał - są jeszcze problemy.

Aspekty niewyobrażalne nawet dla tych przeciwników, jak choćby ogromna nadal skala poszukiwanych strat wojennych. Trzeba też przyznać, że ulegaliśmy chyba wszyscy albo niemal wszyscy przekonaniu, że wszystko, co złe należy do zamkniętej historii, a teraz wobec wojny na Ukrainie rewidujemy sprawy związane chociażby z bezpieczeństwem zbiorów- mówi Tomasz Łęcki.

Obrady dziś i jutro w Muzeum Narodowym w Poznaniu. Uczestnicy odwiedzą też m.in. Lednogórę i Szreniawę.

Program ministra kultury i dziedzictwa narodowego skierowany jest zarówno do największych polskich muzeów, jak i lokalnych placówek. Jak zapowiada resort, dzięki niemu instytucje będą mogły w atrakcyjny sposób pokazać najdawniejszą historię Polski. Zobacz materiał wideo

We wtorek w Muzeum Narodowym w Poznaniu Jarosław Sellin, sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego i generalny konserwator zabytków przedstawił założenia programu, który ma na celu opowiedzenie szerokiemu gronu odbiorców o korzeniach polskiej tożsamości.

Żeby je prześledzić i zrozumieć, konieczne jest spojrzenie i przybliżenie współczesnym Polakom historii Polski przedrozbiorowej, poczynając od monarchii Piastów po Rzeczpospolita Obojga Narodów. Muzea mogą to zrobić w atrakcyjnej dla widzów formie, tworząc specjalne projekty wystawiennicze połączone z działaniami edukacyjnymi i publikacjami. Przypadające w latach 2023-2025 ważne rocznice, wokół których został zbudowany Program ,,Tożsamość", są do tego doskonałą okazją– czytamy w komunikacie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Wśród najważniejszych nadchodzących rocznic resort wymienił 450-lecie Konfederacji Warszawskiej, 550-lecie urodzin Mikołaja Kopernika, 500-lecie Hołdu Pruskiego oraz tysiąclecie koronacji Bolesława Chrobrego.

W ramach programu realizowane będą projekty o zasięgach ogólnopolskim i lokalnym. Finansowanie pierwszych będzie zapewnione w ramach dotacji celowych, a drugich – w ramach programu dotacyjnego, którego koordynatorem będzie Muzeum Historii Polski.

Wszystkie projekty zostaną sfinalizowane w latach 2023-25.

Głównym celem programu „Tożsamość” będzie przypomnienie wielkości i wspaniałości państwa polskiego sprzed okresu rozbiorów – powiedział we wtorek o nowej inicjatywie kierowanej do muzeów wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Jarosław Sellin.

Podczas wtorkowej konferencji prasowej w Poznaniu, przedstawiając założenia nowego programu o nazwie "Tożsamość", wiceszef resortu kultury wskazał, że ma być on niejako następcą kończącego się w tym roku pięcioletniego programu "Niepodległa".

„Głównym celem tego programu będzie przypomnienie wielkości i wspaniałości państwa polskiego sprzed okresu rozbiorów; od czasów piastowskich, aż po rozbiory właśnie. Czyli można powiedzieć, że jest ponad 800 lat historii do przypomnienia, upamiętnienia i zorganizowania różnych wystaw, wydarzeń, edukacji, konferencji, publikacji, bo tym wszystkim się dziś przecież muzea zajmują” – powiedział.

Jak wskazał Sellin, okazją do zorganizowania stosownych wydarzeń w ramach programu „Tożsamość” będą m.in. cztery rocznice przypadające w czasie jego realizacji: 1000-lecie koronacji Bolesława Chrobrego na pierwszego króla Polski, 500-lecie Hołdu Pruskiego, 550. rocznica urodzin Mikołaja Kopernika czy 450-lecie podpisania konfederacji warszawskiej wprowadzającej w Rzeczpospolitej Obojga Narodów tolerancję religijną.

Program "Tożsamość" zaplanowano na lata 2023-2025. W jego ramach placówki prowadzone lub współprowadzone przez resort kultury mają realizować projekty o zasięgu ogólnopolskim. Będą one finansowane z dotacji celowych. Z kolei lokalne muzea należące do samorządów będą mogły ubiegać się o wsparcie swoich projektów z programu dotacyjnego, koordynowanego przez warszawskie Muzeum Historii Polski.

„Zauważyliśmy, że najbardziej atrakcyjną częścią realizowanych w +Niepodległej+ działań były duże wystawy w muzeach, które cieszyły się wielką popularnością, przyciągały wielotysięczną publiczność” – mówił Sellin. Wskazał, że dzięki temu programowi udało się „wytworzyć swego rodzaju modę na świętowanie w muzeum”. Zaznaczył, że to muzea najszybciej spośród innych rodzajów placówek kultury „odbudowały” zainteresowanie publiczności po pandemii.

Jak wskazał Sellin, okazją do zorganizowania stosownych wydarzeń w ramach programu "Tożsamość" będą m.in. cztery rocznice przypadające w czasie jego realizacji: 1000-lecie koronacji Bolesława Chrobrego na pierwszego króla Polski, 500-lecie Hołdu Pruskiego, 550. rocznica urodzin Mikołaja Kopernika czy 450-lecie podpisania konfederacji warszawskiej wprowadzającej w Rzeczpospolitej Obojga Narodów tolerancję religijną.

„Te rocznice są pretekstem do opowieści o polskiej tożsamości, stąd nazwa programu, której korzeni należy szukać właśnie w tym długim okresie istnienia państwa piastowskiego, potem państwa jagiellońskiego i pierwszej Rzeczpospolitej” – powiedział wiceszef resortu.

Pytany o cel programu wskazał, że ma on wzmocnić wiedzę historyczną obywateli „o tym fenomenalnym państwie jakie stworzyliśmy przed rozbiorami”. „Wyjątkowym, różniącym się od innych państw europejskich i swoim ustrojem republikańskim i skalą wolności, która w tym państwie była możliwa, i skalą +narodu politycznego+, który Polska wytworzyła” - mówił Sellin.

Naukowcy chcą zbadać pochodzenie dynastii piastowskiej
„W Polsce, przez to, że tym +narodem politycznym+ była szlachta, a szlachta była liczna, 10 proc. mieszkańców naszego kraju uczestniczyło w bardzo skomplikowanym systemie politycznym i w swoistym życiu demokratycznym, który w ramach tej demokracji szlacheckiej wytworzono. Warto to wszystko przypominać. Warto przypominać polskich monarchów i ich zasługi” – zaznaczył polityk.

Pytany o planowany budżet programu zapewnił, że w tej sprawie resort kultury prowadzi korespondencję z premierem. „Myślę, że w ramach pracy nad budżetem na rok 2023 już środki na ten program się znajdą” - przyznał.

Dopytywany wskazał, że "Tożsamość" ma być programem ambitnym, porównywalnym do wartego łącznie około 250 mln zł programu "Niepodległa". „Jeśli weźmiemy pod uwagę, że program +Niepodległa+ był obliczany na większą liczbę lat, ale był też szerszy, bo dotyczył nie tylko muzeów, ale też organizacji pozarządowych, które organizowały różnego rodzaju wydarzenia związane ze 100-leciem odzyskania niepodległości, to to będzie program porównywalny, jeśli brać pod uwagę krótszy okres czasu i to, że ten program jest dedykowany muzeom” - ocenił.(PAP)

- W Poznaniu, stolicy Wielkopolski, regionu, w którym zaczęła się polska państwowość, chcę przedstawić założenia nowego projektu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, swego rodzaju następcy „Niepodległej”, Programu „Tożsamość” – powiedział wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego dr Jarosław Sellin podczas konferencji inaugurującej projekt. Program „Tożsamość” na lata 2023-2025 wesprze polskie muzea – zarówno te największe, takie jak muzea narodowe czy rezydencje królewskie, jak i lokalne muzea samorządowe o profilu historycznym. Dzięki temu instytucje muzealne będą mogły pokazać w atrakcyjny dla współczesnego odbiorcy sposób najdawniejszą historię Polski. Program umożliwi też przybliżenie ważnych wydarzeń, których rocznice będziemy obchodzić w ciągu najbliższych trzech lat. W tym okresie celebrować będziemy m.in. tysiąclecie koronacji Bolesława Chrobrego – pierwszego króla Polski, 550. rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika, pięćsetlecie Hołdu Pruskiego oraz 450. rocznicę Konfederacji Warszawskiej.

„Tożsamość” – nowy program Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, fot. MKiDN
Wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego zapowiedział, że jutro w Muzeum Narodowym w Poznaniu rozpocznie się konferencja muzealników w setną rocznicę I Zjazdu Muzeów Polskich, która będzie stanowiła pewnego rodzaju klamrę obchodów stulecia odzyskania niepodległości. Przypomniał, że jednym z elementów tych obchodów był realizowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w latach 2017-2022 Program Wieloletni „Niepodległa”.

Najbardziej atrakcyjną częścią realizowanych w ramach „Niepodległej” działań okazały się duże wystawy muzealne, przyciągające wielotysięczną publiczność. Dzięki programowi udało się również wytworzyć swego rodzaju modę na świętowanie w muzeum. Dodam, że jak pokazują badania, to muzea najszybciej odbudowały swoją publiczność po pandemii Covid-19 i z założenia mogą przyciągać najbardziej zróżnicowaną publiczność – powiedział Jarosław Sellin.

Wiceszef resortu kultury zaznaczył, że w obecnych czasach niezwykle istotne jest przypominanie wartości, które są powiązane z polską tożsamością.

Wolność, solidarność i poszanowanie godności człowieka – mają swoje korzenie w historii głębszej niż XX wiek. Dlatego program „Tożsamość”, który dziś proponujemy, sięga do początków Państwa Polskiego oraz do Rzeczypospolitej Obojga Narodów – podkreślił wiceminister.

Jarosław Sellin zwrócił uwagę, że okazją do realizacji nowego programu są cztery okrągłe rocznice przypadające w latach 2023-2023: tysiąclecie koronacji Bolesława Chrobrego, pięćsetlecie Hołdu Pruskiego, czterysta pięćdziesiąta rocznica Konfederacji Warszawskiej i pięćset pięćdziesiąta urodzin Mikołaja Kopernika.

Program „Tożsamość” na lata 2023-2025 jest inicjatywą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego skierowaną do muzeów, zarówno największych: muzeów narodowych i rezydencji królewskich, jak i do lokalnych muzeów historycznych. Warunkiem realizacji każdego z projektów jest uwzględnienie komponentu edukacyjnego. Do opracowania Programu zaproszony został zespół złożony z przedstawicieli Ministerstwa oraz największych muzeów zajmujących się historią Polski – powiedział Sellin.

Wiceminister kultury wskazał, że w ramach programu muzea prowadzone lub współprowadzone przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego będą realizować duże projekty wystawiennicze, finansowane z dotacji celowych. Podkreślił, że dodatkowo zostanie uruchomiony specjalny program dotacyjny dla lokalnych muzeów samorządowych, którego operatorem zostanie Muzeum Historii Polski.

Ufam, że podobnie jak „Niepodległa”, tak i „Tożsamość” będzie okazją do realizacji wielu ważnych projektów, do zachęcenia i zainteresowania się historią Polski, wreszcie co najważniejsze – do wsparcia polskiej tożsamości – podsumował Jarosław Sellin.

Założenia Programu

Program „Tożsamość” ma na celu opowiedzenie szerokiemu gronu odbiorców o korzeniach polskiej tożsamości. Żeby je prześledzić i zrozumieć, konieczne jest spojrzenie i przybliżenie współczesnym Polakom historii Polski przedrozbiorowej, poczynając od monarchii Piastów po Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Muzea mogą to zrobić w atrakcyjnej dla widzów formie, tworząc specjalne projekty wystawiennicze połączone z działaniami naukowymi, edukacyjnymi i publikacjami. Przypadające w latach 2023-2025 ważne rocznice, wokół których został zbudowany Program „Tożsamość”, są do tego doskonałą okazją.

Najważniejsze nadchodzące rocznice

450-lecie Konfederacji Warszawskiej (w 2023 r.) jest okazją do przypomnienia wartości kształtujących polską tożsamość: wolności, solidarności i poszanowania ludzkiej godności. Niezwykły – jak na tamte czasy - akt tolerancji religijnej jest również wskazówką w dzisiejszej rzeczywistości. W tym roku można się też spodziewać inicjatyw ukazujących opowieści o Rzeczpospolitej Obojga Narodów: o trwałości idei jagiellońskiej, sile w jedności i państwie, którego kultura i ustrój stanowiły wówczas dla wielu wzór do naśladowania.

550-lecie urodzin Mikołaja Kopernika (w 2023 r.) przywołuje postać wielkiego uczonego i pozwala opowiedzieć o niej w czasach nowych technologii oraz wielkich odkryć w dziedzinie astronomii i fizyki.

500-lecie Hołdu Pruskiego (w 2025 r.) daje możliwość opowiedzenia o Rzeczypospolitej Obojga Narodów. O idei jagiellońskiej i jednoczącej sile kultury i wolności, nawet dziś będącej wzorcem godnym zapamiętania.

Tysiąclecie koronacji Bolesława Chrobrego, pierwszego króla Polski (w 2025 r.), pozwoli opowiedzieć o fundamentach polskiej państwowości, przybliżyć najnowsze ustalenia badaczy i w nowoczesny sposób pokazać „świt Państwa Polskiego”.

Beneficjenci Programu i projekty

W ramach Programu „Tożsamość” będą realizowane dwa rodzaje projektów: o zasięgu ogólnopolskim i lokalnym. Pierwsze realizowane będą przez muzea prowadzone lub współprowadzone przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a ich finansowanie zostanie zapewnione w ramach dotacji celowych. Drugi rodzaj, realizowany przez lokalne muzea samorządowe o profilu historycznym, to projekty, które będą mogły ubiegać się o wsparcie w ramach programu dotacyjnego, którego koordynatorem będzie Muzeum Historii Polski.

Zgodnie z założeniami Programu Tożsamość, wszystkie projekty zostaną sfinalizowane w latach 2023-2025. Warunkiem realizacji każdego z projektów jest dołączenie komponentu edukacyjnego. Będą one mogły zawierać również komponent zagraniczny.

Wsparcie dla polskich muzeów

Program „Tożsamość” ma być kolejnym elementem realizowanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego od 2017 r. programu wspierania polskich muzeów, które – gromadząc, przechowując i prezentując swoje zbiory – podejmują się roli łącznika teraźniejszości z przeszłością. Instytucje muzealne mają ogromny potencjał – są jednocześnie skarbnicą wiedzy, strażnikiem narodowego dziedzictwa, symbolem polskiej historii i państwowości, ale przede wszystkim – przekaźnikiem tradycji i tożsamości kształtujących wspólnotę narodową kolejnych pokoleń Polaków. Dlatego jednym z priorytetów MKiDN jest stworzenie „Sieci nowoczesnych muzeów”, która obecnie obejmuje już ponad 200 instytucji muzealnych w kraju i za granicą. Największym projektem realizowanym w ramach tego projektu jest budowa Muzeum Historii Polski na warszawskiej Cytadeli, a wśród wybudowanych i oddanych do użytku muzeów są m.in.: Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego, Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce czy Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej.

Za Programem „Tożsamość” stoi także sukces Wieloletniego Programu Rządowego „Niepodległa”, realizowanego w MKiDN w latach 2017-2022, a poświęconego obchodom stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Najbardziej atrakcyjną częścią realizowanych działań okazały się właśnie projekty muzealne, przyciągające wielotysięczną publiczność (np. wystawy „Wyspiański’; „#Dziedzictwo”, „Polska – siła obrazu” i wiele innych). To właśnie dzięki Programowi „Niepodległa” jedną z najczęstszych i najbardziej popularnych form celebrowania świąt państwowych stało się odwiedzanie muzeów. Plon projektów wystawienniczych to także olbrzymia liczba publikacji naukowych i edukacyjnych.